Pierwotne niedobory odporności u dzieci

Częste infekcje u dziecka wynikają z naturalnej funkcji niedojrzałego układu immunologicznego, który w ten sposób nabywa odporności. Układ odpornościowy kształtuje się już w okresie płodowym, ale w pełni wykształcony staje się dopiero ok. 18 roku życia.

Pierwotne niedobory odporności – jak działa układ odpornościowy?

Organizm rodzącego się dziecka jest jałowy. Maluch po urodzeniu otrzymuje od matki przeciwciała i pożyteczne bakterie, które chronią jego delikatny organizm przed infekcjami. Potem kolejnych przeciwciał dostarcza mu kobiecy pokarm, a następnie nabywa je właśnie w czasie infekcji. Wtedy też powstają komórki pamięci immunologicznej, dzięki którym w czasie infekcji organizm zapamiętuje szkodliwe drobnoustroje i wie jaką „bronią” je zwalczać. Najczęściej dzieci chorują w okresie jesienno-zimowym oraz gdy chodzą do przedszkola czy szkoły. Niskie temperatury oraz duża liczba dzieci, które mogą być potencjalnymi nosicielami zarazek czy drobnoustrojów stwarza warunki do zakażeń. Jednak młody układ odpornościowy dzięki takim próbom nabywa zdolności do samoobrony. Bywa jednak tak, że infekcje trwają zbyt długo i mają bardzo ciężki przebieg, ponieważ układ odpornościowy nie działa prawidłowo.  

Czym jest PNO?

PNO to zaburzenia funkcji immunologicznych organizmu. Wiążą się one najczęściej z występowaniem zakażeń górnych i dolnych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego lub skóry. Mają one podłoże genetyczne i w większości przypadków ujawniają się w okresie niemowlęco-dziecięcym. Jednak dość często bywają diagnozowane  także u osób dorosłych. Wiąże się to głównie ze zbyt małą wiedzą na temat tego schorzenia, co uniemożliwia wykrycie choroby w wieku dziecięcym i wczesne postawienie odpowiedniej diagnozy. Lekarze pierwszego kontaktu, do których chory z katarem, gorączką czy kaszlem, nawet przewlekłym i często się powtarzającym, udaje się w pierwszej kolejności, leczą jedynie objawy przeważnie podając antybiotyk. Takie leczenie hamuje rozwój choroby, ale często jeszcze bardziej zaburza funkcjonowanie układu odpornościowego.

Pierwotne niedobory odporności – objawy

Głównym objawem PNO są częste i nawracające infekcje, które mają ostry przebieg i trwają bardzo długo. Niełatwo jest je wyleczyć, ponieważ organizm zaatakowany przez drobnoustroje nie potrafi sobie z nimi poradzić i przestaje się bronić. Do najczęstszych infekcji należą:

• przewlekłe, nawracające infekcje górnych dróg oddechowych, zapalenie uszu, płuc, oskrzeli,
• choroby układu pokarmowego spowodowane pasożytami, wirusami lub grzybami, prowadzące do niedowagi,
• choroby skóry - owrzodzenia skóry i błon śluzowych, ciężkie zakażenia wirusem opryszczki, drożdżaki i zakażenia grzybicze szczególnie jamy ustnej.

Europejskie Towarzystwo Niedoborów Odporności (EFIS) opracowało listę zawierającą najważniejsze objawy PNO. Wystąpienie dwóch lub więcej z nich świadczy o PNO:

1. więcej niż 8 infekcji w ciągu roku
2. ponad 2 ciężkie zapalenia zatok w ciągu roku
3. długie przyjmowanie antybiotyków (ponad 2 miesiące) bez widocznej poprawy stanu zdrowia
4. dwa lub więcej zapalenia płuc w ciągu roku
5. niski przyrost masy ciała lub zahamowanie wzrostu
6. powtarzające się głębokie ropnie skórne lub narządowe
7. przewlekłe grzybice jamy ustnej i skóry
8. konieczność długotrwałego stosowania antybiotyków dożylnych
9. dwa lub więcej ciężkie zakażenia: zapalenie mózgu, kości, posocznica
10. pierwotne niedobory odporności występujące w rodzinie stwierdzone na podstawie wywiadu lekarskiego

Pierwotne niedobory odporności – leczenie

Chorobę diagnozuje się na podstawie badań krwi, badań genetycznych, sprawdzenia stężenia przeciwciał IgG. PNO nie da się całkowicie wyleczyć, jednak leczenie zmniejsza częstotliwość i długość infekcji oraz znacznie łagodzi ich przebieg. U dzieci zalecane jest przede wszystkim utrzymanie właściwej higieny (staranne mycie rąk, higiena jamy ustnej), właściwa dieta niwelująca wszelkie niedobory i pomagająca przywrócić odpowiednią wagę dziecka oraz rehabilitacja ruchowa pozwalająca na uniknięcie zaniku mięśni. Dobrą profilaktyką jest również klimatoterapia, czyli przynajmniej raz w roku zmiana klimatu, wyjazd zwłaszcza nad morze lub w góry, gdzie jest świeże, wilgotne powietrze. Istnieje także farmakologiczne wspomaganie odporność. Głownie stosowane jest podawanie immunoglobulin, których organizm wytwarza zbyt mało, a są one potrzebne właśnie do obrony przed infekcją. Aby zwalczyć już powstałą infekcję konieczne jest zastosowanie przeciwbakteryjnych antybiotyków lub innej grupy leków zwalczających wirusy lub grzyby. Nie poleca się również stosowania standardowych szczepień, ponieważ mogą wywołać reakcje chorobowe. Dzięki zastosowaniu odpowiedniego leczenia dzieci z PNO mają szansę normalnie żyć bez obaw o częste infekcje i konieczności izolowania się od rówieśników, aby uniknąć chorób.

ZOBACZ RÓWNIEŻ:

Jak zadbać o odporność dziecka jesienią?>>

Jak wzmocnić odporność dziecka?>>